Vitaly Komar i Alexander Melamid
Wybór społeczeństwa. Najbardziej pożądany i najmniej pożądany
W latach 1994—1997 Vitaly Komar i Alexander Melamid pracowali nad projektem The People's Choice. Most Wanted / Most Unwanted. Zlecili przeprowadzenie badań ankietowych w 14 krajach, od Stanów Zjednoczonych począwszy, a na użytkownikach internetu skończywszy, na podstawie których wykonali obrazy najbardziej i najmniej pożądane w poszczególnych krajach i globalnie (internet). W 2001 roku zrealizowali polską wersję projektu, zatytułowaną Wybór społeczeństwa. Najbardziej pożądany i najmniej pożądany. Badania przeprowadził Demoskop, natomiast na podstawie wyników tych badań obrazy namalował student Akademii Sztuk Pięknych.
Efekty badań przeprowadzonych w Polsce były zbieżne, co nie było zaskoczeniem, z wynikami z innych krajów. Najbardziej odpowiadającym Polakom obrazem okazał się górski pejzaż z jeziorem z nieodłączną sarną i jeleniem, chciałoby się rzec „na rykowisku”. Ulubionymi kolorami, tak jak na całym świecie, okazały się zielony i niebieski. A czego w malarstwie nie lubili Polacy? To też zapewne nikogo nie zaskoczy: abstrakcji geometrycznej. Różowopomarańczowy kolor z dodatkiem złota też nie cieszył się popularnością.
Celem projektu Komara i Melamida było podważenie sensowności badań statystycznych w odniesieniu do sztuki. Szczególnie, gdy pytania zadawane w ankiecie dotyczą kwestii tak ogólnych, jak ulubiony kolor czy motyw obecny w sztuce. Wartość sztuki zależy bowiem od zupełnie innych jej składników. Poddali też naszemu osądowi słuszność wyborów większości społeczeństwa i to, w jakim zakresie ludzie sztuki powinni się tymi wyborami kierować. Najbardziej podstawowe pytanie wynikające z ich projektu jest być może takie: czy artyści powinni podążać za upodobaniami większości ludzi, czy raczej je umiejętnie kształtować?
Vitaly Komar i Alexander Melamid to artystyczny duet artystów pochodzących ze Związku Radzieckiego, którzy zyskali światowe uznanie po przeprowadzeniu się do USA. Razem studiowali w Moskiewskiej Szkole Artystycznej, a następnie w Instytucie Sztuki i Projektowania Stroganowa. Prześladowani w ZSRS za niepoprawną sztukę, w 1977 roku wyemigrowali do Izraela, a rok później do Nowego Jorku. W 2003 po 36 latach zakończyli współpracę. Ich twórczość zaliczana jest do nurtu konceptualnego, w którym istotniejsze od dzieł materialnych są związane z nimi procesy poznawcze. Komar i Melamid skupiali uwagę na badaniach statystycznych, dostrzegając wagę tej dziedziny w nowoczesnych społeczeństwach oraz to, że staje się ona jakby synonimem obiektywności. Zdawali sobie przy tym sprawę z tego, jak często ta obiektywność bywa pozorem.