Katarzyna Kozyra
Więzy krwi
Więzy krwi Katarzyny Kozyry to cztery wielkoformatowe fotografie przedstawiające kobiece ciała na tle dwóch symboli organizacji humanitarnych – Czerwonego Krzyża i Czerwonego Półksiężyca – korzystających z symboli religijnych. Praca powstała pod wpływem informacji o przebiegu toczącej się wtedy wojny w byłej Jugosławii. W jej trakcie obok masowych zabójstw ludności cywilnej dochodziło do zbiorowych gwałtów na kobietach, bezbronnych ofiarach konfliktu. Pokazane na fotografiach Kozyra i jej siostra stały się reprezentantkami siostrzanych ofiar, należących jakby do różnych stron okrutnego konfliktu. Ich ciała emanują bezbronnością, szczególnie w kontraście do groźnie wyglądających symboli. Symboli, które w tej wojnie stały się w dramatyczny sposób dwuznaczne. Reprezentują z jednej strony różnice religijne i kulturowe, należące do głównych przyczyn konfliktu w byłej Jugosławii, z drugiej – wskazują na siostrzane organizacje humanitarne, które różni religia, a łączy cel: pomoc ofiarom konfliktu.
Na inny rodzaj dwuznaczności wskazują użyte w tej pracy fotografie główek kapusty i kalafiorów. Obrazują zarówno symbole natury i płodności, jak i nawiązują do pól uprawnych, które w czasach wojny stawały się masowymi grobami ofiar.
W 1999 roku Galeria Zewnętrzna AMS zaplanowała prezentację na billboardach dwóch spośród czterech fotogramów tworzących Więzy krwi. Idea ta spotkała się z protestami wielu konserwatywnych i religijnych środowisk, w ich efekcie umieszczone już fotogramy m.in. w Warszawie zostały ocenzurowane, a w większości innych miast w ogóle nie dopuszczono do ich prezentacji.
Katarzyna Kozyra uważana jest za reprezentantkę nurtu sztuki krytycznej lat 90. XX wieku. Jej prace z tego okresu, poczynając od Piramidy zwierząt z 1993 roku, zyskały ogromny rozgłos i stały się przedmiotem gwałtownych dyskusji o sztuce współczesnej. Jako skandal traktowano wtedy sposób podejmowania przez Katarzynę Kozyrę tematów takich jak śmierć, starość, choroba czy nagość. Jednym z ważniejszych wątków jej twórczości była cielesność, szczególnie ukazywanie ciała chorego czy starego – traktowanego powszechnie jako coś bardzo wstydliwego i z tego powodu na ogół wykluczanego z obecności w sztuce. Artystce udało się jednak za sprawą takich prac jak Więzy krwi (1995), Olimpia (1996) czy Łaźnia (1997) przynajmniej częściowej przyczynić się do zmian w obowiązującym kanonie estetycznym kobiecego ciała funkcjonującego w sferze publicznej.