Psy | Ko–lekcja wyborów

Aleksandra Czerniawska w swojej twórczości koncentruje się  przede wszystkim na historii pogranicza polsko-białoruskiego i ludności białoruskiej zamieszkującej na terenie Polski. Obraz Psy należy do cyklu We wsi, ukazującego losy mieszkańców wsi Zaczerlany na Podlasiu w czasie II wojny światowej i tuż po jej zakończeniu. Artystka, z pochodzenia Białorusinka, stworzyła ten cykl na podstawie opowieści dziadka i jest to narracja przedstawiona z perspektywy doświadczeń jej białoruskiej rodziny.

W cyklu te same historie są powtarzane raz w postaci większych narracji, raz w postaci zbliżeń i detali. Obraz Psy przedstawia kobietę leżącą na ziemi i otoczoną psami. Jest to część większej opowieści o człowieku, który ukrywał się w domu swojej ciotki, ale został zadenuncjowany przez sąsiada i wydany Niemcom. Został rozstrzelany na progu tego domu, a właścicielka została zaszczuta psami przez nazistowskich żołnierzy. Psy zagryzły kobietę na śmierć. Malując obraz, artystka nie znała tożsamości denuncjatora. Zabity człowiek ukrywał się, bo został oskarżony o udział w partyzantce, ale nie ma informacji, czy było to oskarżenie prawdziwe, czy fałszywe (takie się zdarzały wobec osób, z którymi denuncjatorzy mieli jakieś zatargi) oraz jaka to była partyzantka: komunistyczna czy antykomunistyczna.

Cykl We wsi to osobista medytacja nad pamięcią rodzinną, która nie mieści się w kanonie polskiej historii Żołnierzy Wyklętych. Czerniawska uznała za konieczne stworzyć osobną opowieść odtwarzającą relacje o tragicznych zdarzeniach, przekazywane w kręgu bliskich jej osób.